Birleşmiş Milletler (BM)

BM’nin kuruluş çalışmaları 14 Ağustos 1941 tarihli Atlantik Bildirisi ile başlamış, nihai kuruluş imzası 25 Nisan 1945’te imzalanmıştır.

BM anlaşmasını elliye yakın ülke imzalamış olup Türkiye BM’nin asil üyesidir.

BM, savaşları ve barışa yönelik tehditleri önlemek,ülkeler arasında barışcıl ilişkiler kurmak, uluslararası ekonomik ve sosyal iş birliğini sağlamak amacıyla kurulmuştur (MFA, 2013). BM’ye bağlı olarak çalışmalar yürüten UNESCO, Uluslararası Adalet Divanı, Mülteciler Yüksek Komiserliği gibi alt birimler de bulunmaktadır.

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu (UNESCO)

UNESCO, Birleşmiş Milletlerin bir özel kurumu olarak milletlerarası bir iş birliğine dayanarak bilim, kültür ve eğitim yolu ile dünyanın barış ve güvenliğini korumak amacıyla 1946 yılında kurulmuştur. Türkiye, UNESCO Sözleşmesini 20 Mayıs 1946 tarihinde imzalamıştır.

UNESCO’ nun Amacı:

• Milletlerarası karşılıklı tanışmayı ve anlaşmayı sağlayarak dünya insanlarını birbirine yaklaştırmak,
• Halk eğitimini sağlamak ve dünyanın geri kalmış yerlerindeki insanlara bilim ve kültür kaynaklarını götürmek,
• Barışın korunmasını sağlamaktır.

Uluslararası Adalet Divanı

Uluslararası Adalet Divanı (ICJ), 1946 yılında Birleşmiş Milletler’in başlıca yargı organı olarak kurulmuştur. Sadece devletlerin davalarını görüşen bu Divan, özel kişilere açık değildir.

Bir devlet dava açtığı takdirde, Uluslararası Adalet Divanının aldığı karara da saygı duymak zorundadır. Davaları karara bağlama aşamasında, hâkimlerin ortak bir karar vermesi gerekir. Uluslararası Adalet Divanı;

• Sırbistan ve Karadağ’ın soykırım suçunu önleme ve cezalandırma anlaşmasının kurallarını çiğnediği iddiasıyla Bosna Hersek’in açtığı davayı ele almıştır.
• 2004 yılında, işgal edilmiş Filistin topraklarının etrafına İsrail tarafından duvar çekilmesinin, uluslararası hukukun ihlali anlamına geldiği kararına varmıştır.
• Nijerya ve Kamerun arasında toprak ihtilaflarına sebep olan Bakassi yarımadasının yönetimini, 2002 yılında Kamerun’a vermiştir (UNICEF, 2013).

Birleşmiş Milletler Barış Gücü

Ülkeler arasındaki çatışmaların sona erdirilmesi amacıyla bazen BM üyesi ülkelerin askerî güçleri duruma müdahale eder. BM adına barış için askerî operasyon ve faaliyet yürüten bu güç, Barış Gücü olarak tanımlanır. Birleşmiş Milletler Barış Gücü askerleri çatışma bölgelerinde görev yaparken BM de barışın sağlanması adına çalışmalarını sürdürür (UNICEF, 2013).

Türk askerlerinin de görev yaptığı Birleşmiş Milletler Barış Gücü; Batı ve Orta Afrika’da, Orta Asya ve Orta Doğu’daki çatışma bölgelerinde barışın inşası, korunması ve istikrarın sağlanması görevini yürütmek için ön temsilcilik oluşturmuştur (TSK, 2013b).

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği

BM Mülteciler Yüksek Komiserliğinin amacı, savaşlar nedeniyle yerlerinden edilmiş insanlara yardım etmektir. Günümüzde dünyada yaklaşık 43 milyon yerlerinden edilmiş insan bulunmaktadır. BM Mülteciler Yüksek Komiserliği bugün 36.4 milyondan fazla kişi ile ilgilenmektedir (UNICEF, 2013).

Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Teşkilatı (AGİT)

Avrupa Güvenlik ve İş birliği Teşkilatı (AGİT), Avrupa’da güvenliğin artırılmasına yönelik konferanslar diplomasisi olarak ortaya çıkmıştır. Türkiye en başından beri AGİT sürecine aktif olarak katılmış ve AGİT ilkelerini benimsemiştir. AGİT’in amacı, dünya barışını korumak, ihtilafları çözmek ve krizleri önlemektir.

İslam İş Birliği Teşkilatı (İİT)

İlk adı İslam Konferansı Örgütü olan İslam İş Birliği Teşkilatı(İİT), İslam dünyasını ilgilendiren gelişmelerin artması, Müslüman ülkeler arasında iş birliğini ve dayanışmayı geliştirmek amacıyla 25 Eylül 1969’da kurulmuştur. Örgütün adı 2011 tarihinde İslam İş Birliği Teşkilatı olarak değiştirilmiştir. Elli beş İslam ülkesi İİT’nin üyesidir. Türkiye, İslam İş Birliği Teşkilatı’nın faaliyetlerine kuruluş aşamasından itibaren katılmıştır.

İİT’nin Amacı;

• Üye devletler arasında İslam dayanışmasını geliştirmek,
• Ekonomik, sosyal, kültürel, bilimsel ve diğer alanlarda iş birliğini güçlendirmek,
• Filistin halkına sağlanan desteği koordine etmek, haklarını tekrar kazanması ve topraklarını kurtarması için yardım etmek,
• Sömürgeciliğin her şeklini ortadan kaldırmaya çalışmak ve bütün Müslüman ülkelerin ulusal haklarını korumak için verdikleri mücadeleyi desteklemektir.