BEA ESKİŞEHİR PROJESİ AÇILIŞ & İÇERİK  GELİŞTİRME ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU

Şehirlerde Bina Verimliliği Çalışmalarının İvmelendirilmesi Projesi

BEA: Building Efficiency Accelerator

WRI Türkiye Sürdürülebilir Şehirler tarafından hazırlanmıştır.

Raporu hazırlayanlar: Dr. Meltem Bayraktar – Bina Verimliliği Teknik Danışmanı, WRI Türkiye Sürdürülebilir Şehirler  meltem.bayraktar@wri.org . Tuğçe Üzümoğlu – Proje Asistanı, WRI Türkiye Sürdürülebilir Şehirler tugce.uzumoglu@wri.org

WRI TÜRKİYE SÜRDÜRÜLEBİLİR ŞEHİRLER 

WRI Türkiye Sürdürülebilir Şehirler kent içi ulaşım ve kentsel gelişim sorunlarına sürdürülebilir çözümler geliştiriyor.

WRI Türkiye Sürdürülebilir Şehirler, Dünya Kaynakları Enstitüsü’nün (WRI) küresel araştırma ve saha deneyimlerine dayanarak sürdürülebilir kent içi ulaşım ve kentsel gelişim uygulamalarını hayata geçirmeye odaklanan bir sivil toplum kuruluşudur.

Bu unsurlar göz önünde bulundurularak tasarlanan şehirler; kentliler için daha güvenli, sağlıklı ve yaşanabilir alanlar sunar. Bunların yanı sıra, bu şehirler sürdürülebilir kentsel gelişme, ulaşım ve kamusal alanların sosyal, ekonomik ve çevresel yararlarını kazanabilirler.

WRI Türkiye Sürdürülebilir Şehirler, kentsel sürdürülebilirliği gerçeğe dönüştürmek için çalışmalar yürüten WRI’ın bir programı olan WRI Ross Center for Sustainable Cities’in bir üyesidir. A.B.D., Brezilya, Çin, Hindistan, Meksika ve Türkiye’de gerçekleştirdiği küresel araştırma ve saha deneyimleri ile kentlerde yaşayan milyonlarca insana daha iyi bir yaşam sunmak için çalışmalar yürütmektedir.

Sürdürülebilir ve eşitlikçi ulaşım, alan planlaması ve kentsel tasarımın altını çizerek, WRI Türkiye Sürdürülebilir Şehirler daha bütüncül bir altyapıya sahip şehirler inşa etmeye yardımcı olmaktadır. Bu yaklaşım saha planlaması, ilgili politika, finans ve uygulamalara etki etmemize olanak sağlamaktadır.

Uzmanlık alanı;

Entegre Kent İçi Ulaşım

Sağlık & Yol Güvenliği Çalışmaları

Şehirlerde Yol Güvenliği Denetim ve İncelemesi

Entegre Toplu Taşıma

Düşük Karbonlu Ulaşım Çözümleri: Yürüme & Bisiklet

Temiz Araçlar

Entegre Şehir Planlaması

• • • Erişilebilirlik Analizi
    • Kamusal Yaşam ve Kamusal Alan Çalışmaları
    • Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planları
    • Toplu Taşıma Odaklı Gelişim

Kent İçi Enerji Verimliliği & İklim

• • Düşük Karbonlu Kent İçi Hareketlilik Çözümleri ve Hava Kalitesi İncelemesi
  • Seragazı Emisyon Envanterleri İçin Küresel Protokol (GPC)
  • İklim Değişikliğinin Adaptasyonu Üzerine Düzenleyici Etki Değerlendirmesi ve Kent İçi

Ulaşım & Kentsel Gelişim Özelinde Etki Azaltacak Önlemler

• Binalarda Enerji Verimliliği çalışmaları

BİNALARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ

Küresel enerji tüketiminin 2010-2035 yılları arasında %33 artması ve dolayısıyla küresel enerji kaynaklı karbondioksit emisyonlarının da 2035 yılına kadar %20 artması öngörülmektedir. Küresel ölçekte binalar enerji tüketiminin yaklaşık %40’ından, bazı şehirlerde neredeyse %50’sinden; toplam emisyonların ise %33’ünden sorumludur. Türkiye’de de bina sektörü nihai enerji tüketiminde %34 ile en yüksek paya sahiptir.

Günümüzde, binalarda enerji ve kaynak kullanımını en aza indirirken daha temiz hava, daha konforlu evler ve çalışma alanları ve de daha düşük hizmet faturaları gibi yüksek performansa dair faydaları optimize eden mimari tasarımlar, inşaat uygulamaları, teknolojilere ve düzenleyici politikalara ihtiyaç vardır. Verimli binalar—doğal kaynakları çok verimli şekilde kullanan binalar— sürdürülebilir kalkınmaya erişebilmek açısından kritik öneme sahiptir. “Üçlü kâr hanesi” olarak adlandırılan faydalar yaratarak ekonomik, sosyal ve çevresel fırsatları birleştirirler.

Ekonomik kalkınma: Enerji maliyetleri bir hane ya da işletme bütçesinde önemli bir yük oluşturabilir. Enerji verimliliği için harcanan ek her bir 1$, enerji arzı yatırımlarına harcanacak ortalama 2$’dan fazlasına engel olur.

Sosyal kalkınma: 2050’ye gelindiğinde dünya nüfusunun yaklaşık %70’i şehirlerde yaşıyor olacak. Verimli binalar milyonlarca insanın hayat kalitesinin artmasına yardımcı olabilir çünkü sıklıkla yüksek kaliteli binalardır, daha konforludurlar ve hem iç mekânda hem dış mekânda daha iyi hava kalitesine sahiptirler.

Çevresel sürdürülebilirlik: Uluslararası Enerji Ajansının (IEA) bir çalışmasının gösterdiği üzere küresel ölçekte uygulandığında enerji verimliliği önlemleri, sera gazı salınımını normal şartlara göre %83 oranında azaltmak suretiyle CO2 emisyonunda 2050’ye gelindiğinde 5,8 milyar tona (Gt) ulaşabilecek oranda bir tasarruf sağlayabilir.

Dünya genelinde hızla artan nüfusla birlikte 2050’ye kadar inşaat sektöründe

%75  daha fazla bina yapılması beklenmektedir. Binalar, kent peyzajımızın  yapı taşını  oluşturur dolayısıyla, kent yöneticilerinin bugün yaptığı seçimler önümüzdeki yıllarda yaşadığımız çevreye yön verecek. Eğer bina               verimliliği  hakkında harekete geçilmez ise kentler, yüksek işletme maliyetleri, artan kaynak talebi ve sera gazı emisyonu ile riskli alanlar haline gelecek.

Kaynak: Flickr, Benoit Colin/WRI 

Enerji verimliliği arttırılmış binalar, toplumun yaşadığı ve çalıştığı alana, sağlığına ve üretkenliğine katkıda bulunur. WRI Ross Center for Sustainable Cities’in bina verimliliği girişimleri verimlilik ve sürdürülebilir binalar adına yenilikçi çözümlerin adaptasyonunu ivmelendirmektedir. Bina verimliliği projelerimiz ile şehirlerde karar vericileri, binaları iyileştirme noktasında ihtiyaç duydukları bilgi ve paydaşlarla bir araya getiriyoruz.

BUILDING EFFICIENCY ACCELERATOR (BEA) NEDİR?

2011 yılında Birleşmiş Milletler eski Genel Sekreteri Ban Ki-moon ve Dünya Bankası Grubu Genel Müdürü Jim Yong Kim’in açılışını yapmış olduğu Sustainable Energy for All (SE4ALL) Girişimi tarafından 2030 yılına kadar sağlaması amaçlanan 3 ana hedef belirlenmiştir:

• Gelişmiş ve modern enerji hizmetlerine küresel olarak erişimin sağlanması
• Enerji verimliliği girişimlerinin arttırılarak enerji verimliliği iyileştirilmelerinin hızının iki katına çıkarılması
• Küresel enerji arzında yenilenebilir enerji payının iki katına çıkarılması

Bu iddialı hedefleri gerçekleştirebilmek için, 2014 yılında gerçekleşen İklim Zirvesi’nde SE4ALL, kamu ve özel sektörün ortaklığı ile kurulan Enerji Verimliliği İvmelendirme Platformu (Energy Efficiency Accelerators) duyurusunu yaptı. Kurulan bu platformda küresel enerji verimliliği çalışmaları kapsamında sektörlere göre bina, aydınlatma, teçhizat, bölgesel enerji sistemleri, endüstri ve ulaştırma olmak üzere 6 farklı konu esas alınmaktadır.

Kurulan alt platformlardan biri olan Building Efficiency Accelerator (BEA), binalarda enerji verimliliği politikalarına adaptasyon sürecinin ivmelendirilmesi için yerel yönetimlere politika geliştirmelerinde destek olmakta ve bina verimliliği projelerinin uygulanmasını kolaylaştırmaktadır.

BEA desteği alan şehirler ulusal düzeydeki politikalarla uyumlu bir şekilde çalışarak bölgelerine adapte edilmiş bina verimliliği politikaları geliştirebilecek, pilot çalışmalar ile örnek projelerin yaygınlaşmasını sağlayacak ve sonuçları izleyip edinilen tecrübeleri ulusal ve uluslararası ağlarda paylaşabileceklerdir.

BEA ESKİŞEHİR PROJESİ

6 Haziran 2016 tarihinde WRI Genel Müdür&CEO’su Andrew Steer, WRI Enerji Programı Küresel Direktörü Jennifer Layke ve Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanı Prof. Dr. Yılmaz Büyükerşen’in de katıldığı Kopenhag’da düzenlenen Global Green Growth Forum-3GF Konferansı’nda SE4ALL, Building Efficiency Accelerator’a (BEA) katılan şehirler arasından (Belgrad, Sırbistan; Bogota, Kolombiya; Coimbatore, Hindistan; Dubai, Birleşik Arap Emirlikleri; Eskişehir, Türkiye; Medellín, Kolombiya; Porto

Alegre, Brezilya; Rajkot, Hindistan; Riga, Letonya; Santa Rosa, Filipinler; Shimla, Hindistan and Tshwane, Güney Afrika— diğer 11 şehir) yoğun teknik destek verilecek şehir olarak seçilerek BEA’da yerini aldı.

Bu yeni şehirler çok paydaşlı bir ortaklık çerçevesinde WRI ve 30’dan fazla uluslararası organizasyon ile işbirliği içinde olacak. Bu şehirler arasından seçilen “deep dive” çalışma gerçekleştirilecek olan 5 şehirden (Belgrad, Bogota, Da Nang, Eskişehir, ve Raijot) biri olan Eskişehir için proje kapsamında WRI Türkiye Sürdürülebilir Şehirler, Eskişehir Büyükşehir Belediyesi’nin bina verimliliği alanında politikalar geliştirmesine, uygulamalarına ve sağlanan enerji tasarrufunun takip edilmesine destek sağlayacaktır.

ÇALIŞTAY SONUÇ BİLDİRGESİ

WRI Türkiye Sürdürülebilir Şehirler ve Eskişehir Büyükşehir Belediyesi’nin ortaklaşa düzenlediği

“Şehirlerde Bina Verimliliği Çalışmalarının İvmelendirilmesi-BEA Eskişehir Projesi Açılış ve İçerik Geliştirme Çalıştayı” merkezi ve yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları, inşaat firmaları, yapı malzemesi üreticileri, teknoloji firmaları, enerji verimliliği danışmanlık firmaları ve akademiden yüzden fazla uzman/akademisyenin katılımı ile 27 Ekim 2016 tarihinde Eskişehir’de başarı ile tamamlandı.

Çalıştayın hedefinde bina verimliliği sektöründeki paydaşları bir araya getirerek sektörel beklenti ve sorunları gündeme getirmek,  Eskişehir Büyükşehir Belediyesi tarafından BEA projesi kapsamında geliştirilecek enerji verimliliği politikalarının olası içeriklerini tartışmak ve de olası işbirlikleri için bir ortam yaratmak vardı.

Çalıştaya Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanı Prof. Dr. Yılmaz Büyükerşen, Eskişehir Vali Yardımcısı Dr. Ömer Faruk Günay ve WRI Türkiye Sürdürülebilir Şehirler Direktörü Arzu Tekir’in küresel enerji verimliliğine uygun kentsel gelişim konularında yaptıkları açılış konuşmalarıyla başlanıldı.

Prof. Dr. Yılmaz Büyükerşen konuşmasında hava kirliliği ve doğal kaynakların hızla tükenmesine dikkat çekerek,  güneş ve rüzgar enerjisi kullanımının arttırılması gerekliliğine değindi. Eskişehir Büyükşehir Belediyesi olarak yerel yönetimlerin bina verimliliği hakkında politikalar geliştirmesinin önemini vurgulayarak, kentsel sorunların çözümünde enerjinin her alanda etkin kullanımını destekleyen yaklaşımlar ortaya koyacaklarını bildirdi.

Eskişehir Vali Yardımcısı Dr. Ömer Faruk Günay ise binalarda enerji verimliliğinin neden önemli olduğu ve katkısının ne olacağı hakkında halkın bilinçlendirilmesi gerektiğine temas etti. Eskişehir’de yerel yönetimlerin bu konuda birçok çalışma düzenlediğini ve halkın kaynak bulduğunda gereken işlemleri yerine getireceğini ifade etti. Enerji verimliliği konusunda bilinç oluşturulması gerekliliğinden bahsederken hedefin artık sürdürülebilir yaşam olduğu ve de yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelinmesi gerektiğini ifade etti.

WRI Türkiye Sürdürülebilir Şehirler Direktörü Arzu Tekir bir sivil toplum kuruluşu olan WRI Türkiye Sürdürülebilir Şehirler’in kent içi ulaşım, kentsel planlama ve kentsel gelişme, ve kentlerde enerji verimliliği olarak 3 ana başlıkta çalıştığını açıkladı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından birçok yasa çıkarıldığını ancak bu yasaların öncelikle yerel yönetimler tarafından uygulanmasının beklendiğini, bu sebeple de yerel yönetimlerin içlerinde kapasite geliştirmesinin gerekli olduğunu belirtti. Eskişehir Büyükşehir Belediyesi ile gerçekleştirilecek olan bu proje kapsamında hedeflerinin yerel politikalara katkı sunmak ve belirlenen bir pilot binayı enerji verimliliği açısından iyileştirmek olduğunu açıkladı.

Çalıştay iki oturum şeklinde gerçekleştirildi.

1. Oturum

Çalıştayın 1. oturumunda STK, yerel ve merkezi yönetim, akademi ve özel sektörden davetli konuşmacılar yaptıkları sunumlarda binalarda enerji verimliliği başlığı altında küresel ölçekte girişimler, Türkiye’deki mevcut durum ve politikalar, sertifikasyon sistemleri, kamu binalarında örnek uygulamalar ve uygulama teknikleri hakkında bilgiler paylaştılar.

WRI Bina Verimliliği Yöneticisi Eric Mackres Birleşmiş Milletler’in oluşturmuş olduğu Herkes için Sürdürülebilir Enerji İnisiyatifi (Sustainable Energy for All – SE4All) ve bu programın içerdiği 6 başlıktan biri olan binalarda enerji verimliliğinin çalışıldığı Şehirlerde Bina Verimliliğini İvmelendirme Platformu (BEA)’nu tanıttı. Ardından platformun amacı ve hedeflerinin ne olduğu, platforma farklı sektörlerden katılan kurum/kuruluşlar, destekçiler ve sürecin işleyişi hakkında bilgi verdi.

Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Kentsel Dönüşüm Dairesi Başkanı M. Korhan Koyuncu, Kentsel

Dönüşüm Dairesi Başkanlığının görevlerini açıkladı. Ardından Eskişehir Riskli Alan Projesi ve Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesi için proje aşamalarını, mevcut durumu ve proje ile ilgili mevzuatları katılımcılara anlattı. Daire Başkanlığı olarak sürdürülebilirliğe yönelik stratejik hedefler ve enerji verimliliği hakkında yapılan çalışmalar üzerine bilgilendirme yaptı.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, ETK Uzman Yardımcısı Bahadır Sercan Gümüş, Türkiye’nin Mevcut Enerji Görünümü’ne enerji ve elektrik tüketimi ve konutların bu tüketime etkisi ile dikkat çekti. Sunumuna enerji verimliliği ve Bakanlık tarafından konu ile ilgili oluşturulan politikaları açıklayarak devam eden Sn.Gümüş eğitim-sertifika, kamu etütleri, izleme-değerlendirme, tanıtım ve bilinçlendirme başlıkları altında faaliyetlerinden bahsetti. Son olarak ise sürmekte olan binalarda enerji verimliliği projeleri hakkında bilgi verdi.

WRI Türkiye Sürdürülebilir Şehirler, Bina Verimliliği Teknik Danışmanı Dr. Meltem Bayraktar, Binalarda Enerji Verimliliği kavramının temelleri ve BEA Türkiye uygulamaları, sürece dahil olan katılıcımlar, planlanan ekosistem, işbirliği ve koordinasyon çalışmaları hakkında bilgi paylaştı.

WRI Türkiye Sürdürülebilir Şehirler, Proje Asistanı Tuğçe Üzümoğlu çeşitli çalıştay, yüz yüze toplantı, boşluk analizi, literatür araştırması sonucunda hazırlanan Türkiye’de BEA için Mevcut Durum çalışmasını anlattı. Bu çalışmanın temelini oluşturan WRI Ross Center’ın hazırlamış olduğu BEA hakkında Kent Liderleri İçin 8 Eylem başlığındaki raporun Eskişehir Büyükşehir Belediyesi ile ilerdeki çalışmalarda kılavuz olarak kullanılacağını belirtti.

Çevre Dostu Binalar Derneği (ÇEDBİK) Genel Sekreter’i Engin Işıltan bir STK olan ÇEDBİK hakkında bilgi vermesinin ardından dünyanın artık kendini yenileyemediğine dikkat çekti. Yeşil bina kavramı, nasıl sınıflandırıldığı, yeşil bina sertifikasyon sistemleri ve kriterler hakkında bilgi verdi.

Özyeğin Üniversitesi, Enerji Çevre ve Ekonomi Merkezi’nden, Uzman Araştırmacı Dr.Özlem Bahadır Karaoğlu çalışmakta oldukları nano teknoloji projeleri, ışınımsal transfer, endüstriyel uygulamalar, sürdürülebilir binalar, bölgeler&şehirler ve sürdürülebilir finansal çözümlerden bahsetti. Hedeflerinin fikirden-ürüne olduğunu ve bu hedef doğrultusunda yürütmekte oldukları 3 farklı AB-Horizon 2020 ve AB 7.Çerçeve Programı projelerini katılımcılara anlattı.

DANFOSS Ürün Portfolyo Yönetim Kıdemli Direktörü Bjarne Schultz Avrupa, Danimarka ve Türkiye’nin enerji verimliliği konusunda politik hedeflerinden bahsederken, iklim ve enerji hedeflerine ulaşılması için enerji verimliliği ve yenilenebilir enerjinin önemine değindi. Ardından enerji verimliliği yöntemlerinden en önemlileri arasında yer alan bölgesel ısıtma sistemlerinin ne olduğunu katılımcılara anlatarak, dünya çapında ve Türkiye’de bu tekniğin kullanıldığı örnekleri gösterdi.

2. Oturum

Çalıştayın 2. oturumunda WRI Türkiye Sürdürülebilir Şehirler Bina Verimliliği Teknik Danışmanı Dr. Meltem Bayraktar’ın moderatörlüğünde Eskişehir Büyükşehir Belediyesi tarafından geliştirilecek Binalarda Enerji Verimliliği Eylem Planı içeriği tartışmaya açılarak aşağıda sıralanan üç ana başlık için katılımcılardan görüş alındı. Katılımcılarından görüşlerini genel yorumlar, varsa daha önce benzeri projelerde karşılaşılan zorluklar veya olumlu bulunan uygulamalar, bu çalışmada yer alması gerektiği düşünülen paydaşlar ve kurumların olası katkıları başlıklarında özetlemeleri istenildi.

Tartışma Başlıkları

1. Eskişehir için Bina Enerji Verimliliği Mevzuatı ve Uygulama Rehberleri hazırlama ve/veya mevcut mevzuat ve rehberlerin adapte edilmesi/uygulanması

1.1. Enerji verimliliği uygulamalarını zorunu kılan veya teşvik eden tamamlayıcı belediye yönetmelikleri hazırlama

1.2. Şehir planlarını enerji verimliliği gözetilerek revize etme

1.3. Bilgilendirici rehberler hazırlama ve/veya mevcutların adapte edilmesi ve uygulanması

1.3.1. Enerji etkin bütünsel tasarım veya tadilat kılavuzu

1.4. Enerji verimliliği uygulamalarının kentsel dönüşüm projelerine entegrasyonu için çalışmalar

1.5. Kamu ihalelerinde enerji verimliliği uygulamalarının planlandığı gibi uygulanabilmesi için stratejiler ve sözleşme yöntemleri geliştirme

1.6. Belediye’ye ait binalar için enerji etkin bina işletme yönergesi hazırlama

2. Pilot proje

2.1. Eskişehir Büyükşehir Belediyesi’nin BEA kapsamındaki eylemlerini uygulamak için nasıl bir pilot bina projesi geliştirilmeli

2.1.1. Yeni bina tasarım ve yapımı veya mevcut binada iyileştirme

2.1.2. Bina tipolojisi( hastane, okul, belediyeye ait binalar)

2.1.3. Belediye binalarının enerji verimliliği gözetilerek yenilenmesi programı

2.1.4. Belediye binalarında kullanıcılar için enerji verimliliği bilinçlendirme kampanyaları tasarlama ve uygulama

2.1.5. Belediye binalarında enerji verimli işletme stratejilerinin geliştirilmesi ve uygulanması

3. Tamamlayıcı Eylemler

3.1. Kapasite oluşturmak için eğitim programları planlama ve uygulama

3.1.1. Belediye teknik personeli için eğitimler

3.1.2. Sektördeki uzmanlar için eğitimler- mimar, mühendis, şehir plancı, enerji verimliliği uzmanları vb.

3.1.3. Yükleniciler ve işçiler için uygulama eğitimleri

3.2. Bilinç oluşturma çalışmaları

3.2.1. Bina sahipleri ve gayrimenkul geliştiricilere yönelik enerji verimli binalara talebi oluşturmak hedefinde bilinçlendirme çalışmaları

3.2.2. Bina sakinlerine binaların enerji etkin kullanımına yönelik bilinç oluşturma çalışmaları

3.3. Enerji verimliliği uygulamalarına yönelik kentler için finans mekanizmaları geliştirme

3.3.1. Eko kredi programları

3.3.2. Teşvik programları

3.3.3. Ulusal ve uluslararası fonlar için danışmanlık

Yapılan çalışma sonucunda katılımcılar aşağıda sıralanan görüş ve önerileri paylaştılar.

Görüş ve Öneriler

Politika geliştirme ve uygulama:

1. Kentsel dönüşüm yaşanabilirlik, sürdürülebilirlik hedefleri gözetilerek planlanmalıdır.
2. Eskişehir’de geliştirilen kentsel dönüşüm projelerinin BEA projesi ile entegrasyonu enerji verimliliğine katkı sağlayacaktır.
3. Kentsel dönüşüm çalışmalarının binaların yıkılıp aynı yere aynı şekilde yeniden inşaası şeklinde değil bölgesel olarak planlamayla birlikte değerlendirilerek yapılması önemlidir.
4. Enerji verimliliğine dair yapılan çalışmalarda paydaş-vatandaş katılımının sağlanması ve bu konu göz önüne alınarak strateji geliştirilmesi önemlidir. Kentsel dönüşüm ve değişim projeleri vatandaşın isteği ya da haberi dışında gerçekleşebiliyor. Paydaş katılım stratejisinin geliştirilmesi yerel yönetim açısından faydalı olacaktır.
5. İmar ve kentsel dönüşüme dair yasal düzenlemelerin ilgili STK’ların desteğiyle ve belediyelerin edindikleri uygulama tecrübelerinin katkısıyla düzenlenmesi/geliştirilmesi dikkate alınmalıdır.
6. 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun ile belediyelerin alan düzeyinde çalışmalar yapmaları düzenlemektedir fakat parsel düzeyinde çalışmaların yapılması da gereklidir.
7. Eskişehir için geliştirilecek yeni politika ve uygulamalarda Yeni Binalarda Enerji Verimliliği Kontrol Formu ve diğer mevcut kılavuzlardan faydalanılabilinir.
8. C Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yürütülen Kentsel Tasarım Rehberlerinin Hazırlanması Projesi’ne yerel yönetimlerin de katkı koyması ve özellikle uygulamaya yönelik tecrübelerin aktarılması faydalı olacaktır.
9. Kanunen yönetmeliklerin getirdiği zorunlulukların belediyeler tarafından uygulanması gereklidir fakat pek çok belediyede kapasite eksikliğinden dolayı uygulama zorlukları yaşanmaktadır.
10. Binaların bakım programının olması bu programın belediyeler tarafından onaylanması gerekliliği yönetmelikte yer almakta fakat çoğunlukla uygulanmamaktadır. Denetimlere ihtiyaç vardır.
11. Mevzuata göre 20 bin m²’nin üzerindeki alanlarda sadece tadilat yapılması yeterli değil. Binalarda ısıtma/soğutma, aydınlatma ve havalandırma sistemlerinin ayrı ayrı izlenmesi gerekli, yeni binalarda ruhsat aşaması için bu kriterlere önem verilmeli, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması teşvik edilmelidir.
12. Yapılan enerji verimliliği yatırımlarının etkilerinin izlenebilmesi ve geriye dönük kıyaslamalar yapılması özendiricilik açısından faydalı olacaktır.
13. Mevcut binalarda izleme sisteminin kurulması ve binaların ISO2001 enerji yönetim sistemi altyapısı ile meydana getirilmesi dikkate alınmalıdır.
14. Kamu binalarında enerji verimliliğinin sağlanması için belediyelerin bilinçlendirme kampanyaları düzenlemeleri ve liderlikle örnek olmaları önemlidir.
15. Kamu ihalelerinde işletme maliyetinin toplam maliyete etkisinin göz önünde bulundurulması ve yaşam döngüsü analizlerinin de dikkate alınan bir etken olması gereklidir.
16. C Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yürütülen ve uygulama alanlarından birinin de Eskişehir’de planlandığı süper kent projesi binalarda enerji verimliliği alanında belirli bir teknik altyapı sağlamaktadır. Bu projeden faydalanılması değerlendirilmelidir.
17. Enerji Kimlik Belgelerinin belediyeler tarafından daha etkin denetlenmesi gereklidir.
18. Enerji Kimlik Belgesi verilmesi sürecinde belediyeler ile meslek örgütlerinin ortak çalışmalarına ihtiyaç vardır.
19. Enerji Kimlik Belgesi ve enerji verimliliği çalışmalarında basit mantolama uygulamaları dışında teknolojik ve bilimsel başka hususlara da dikkat edilmelidir.
20. Yapı malzemelerinin üretiminden kaynaklı karbondioksit emisyonlarına da dikkat edilmelidir ve yerel malzeme kullanımı desteklenmelidir.
21. Enerji verimliliği çalışmalarında başarıya ulaşabilmek için vatandaşın aktif katılımı önemlidir ve bilinçlendirme çalışmalarına önem verilmelidir. Enerji verimliliği yatırımlarının ne kadar sürede kendini amorti ettiği ve ekonomik kazancın değeri de yapılan çalışmalarda halka anlatılmalıdır.
22. AB üyesi ülkelerinde artık yaklaşık sıfır enerjili binaların hedeflendiği ve bizim de kendi mevzuatlarımızda benzer hedefleri belirlememiz ve ilgili düzenlemeler getirmemiz önemlidir.
23. Eskişehir Büyükşehir Belediyesi’nde enerji yönetim birimi kurulması ve ilgili çalışmaların yürütülmesinde faydalı olacaktır.
24. Eskişehir’in jeotermal potansiyelinin belirlenmesi, haritalanması ve bölgesel ısıtma potansiyelinin araştırılması faydalı olacaktır.
25. Mimarlık ve mühendislik fakültelerinde ilgili müfredatlar binalarda enerji verimliliği alanını içerecek şekilde güncellenmelidir.

Pilot uygulama:

26. Pilot projenin Eskişehir Büyükşehir Belediyesi’ne ait bir kamu binası olarak seçilmesi durumunda proje kamu kaynağı ve desteği ile hızlı ilerleyecektir ve sonrasında binayı kullanan bina sakinleri ve ziyaretçilerin bilinçlenmesine destek olarak örnek teşkil edecektir.
27. Proje önceliğinin binalarda enerji verimliliği uygulamalarının kente yaygınlaştırılması olması durumunda pilot projenin konut olarak seçilmesi faydalı olacaktır.
28. Pilot projenin örnek teşkil etmesi açısından bir sokağın proje alanı olarak seçilip ilgili binaların iyileştirilmelerinin yapılması bilinçlenmeye ve örnek teşkil etmeye katkı sağlayacaktır.
29. Pilot proje eğitim tesisi veya bilim merkezi gibi bir bina seçilebilir ve böylelikle bina aynı zamanda enerji verimliliği uygulamalarının anlatıldığı bir laboratuvar olarak da kullanılabilir.
30. Yeterli kaynak sağlanması halinde küçük bir dairenin, 5-10 katlı bir apartman binasının ve hastane veya AVM gibi kompleks bir binanın iyileştirilmeleri yapılarak süreç ve sonuçların kıyaslanması faydalı olacaktır.
31. Pilot uygulama olarak yaklaşık sıfır enerjili binaların yerel malzemelerin kullanılarak yapıldığı yeni bir sokak planlanması ve yapılması düşünülebilir.
32. Örnek teşkil etmesi açısından Belediye binalarında enerji verimliliği uygulamaları yapılması faydalı olacaktır.
33. Belediyelerin halkın bilinçlenmesini sağlayacak çeşitli çalışmalar (eğitim birimleri oluşturmak, çalıştay ve atölye çalışmaları düzenlemek, kampanyalar düzenlemek vb.) yürütmeleri enerji verimliliğine talep oluşturmada katkı sağlayacaktır.
34. Mevcut binalarda iyileştirme çalışmaları yapılacaksa mevcut durum analizlerinin yapılması ve enerji tüketim verilerinin elde edilmesi ve iyileştirme uygulamasının ardından en az 1 sene süre ile takibinin yapılması önemlidir. İzleme verilerinin erişime açık olması ve paylaşılması da önemlidir.
35. İlgili mevzuat belli m2’lerin üzerindeki binalarda enerji etüdünü zorunlu kılıyor. Enerji verimliliği potansiyelinin belirlenmesi için, mimari açıdan ısı kayıplarının tespit edilmesi, termal çekimlerinin yapılması, pencere kapı gibi tüm yapı bileşenlerinin ve havalandırma, ısıtma, soğutma gibi tesisatın, aydınlatma otomasyon gibi sistemlerin ayrı ayrı incelenmesi gerektiğinin mevzuatta yer alıyor. Bu konuda gönüllü veya zorunlu uygulamaları içeren bir kampanya yürütülmesi pilot bir proje olarak değerlendirilebilir.

Finans:

36. İnşaat sektöründe genel eğilim binaların son kullanıcının isteğine göre yapılmasından çok müteahhitlerin maliyeti en aza indirecek şekilde inşaatı yapmaları yönündedir. Bu durum enerji verimliliği önünde bir bariyer oluşturuyor. Yeni teşvik mekanizmaları geliştirilmelidir. (örneğin binayı yapan kişi ve müteahhitin ödediği harçlar, vergiler gibi ek kalemlerin azaltılması ya da hiç alınmaması vb.).
37. Mevcut binalarda enerji verimliliği iyileştirme çalışmaları sonucunda sağlanan CO₂ emisyon azaltımının finansal bir değere dönüştürecek mekanizmalar geliştirilmelidir.
38. Belediyeler finansör olarak görev almaktan ziyade vatandaşla devlet arasında aracı olarak yasal düzenlemelerin vatandaşa iletilmesinde aktif görev almalıdır.
39. Uygun kredi programları ve destekler geliştirilmeli ve belediyeler vatandaşın bu konularda bilinçlenmesine destek olmalıdır.

SONRAKİ ADIMLAR

Bundan sonraki süreçte, temel hedef çalıştay çıktılarını değerlendirerek Eskişehir Büyükşehir Belediyesi’nin bina verimliliği politikaları geliştirmesini, geliştirilen politikaların hayata geçirilmesini ve sonuçların izlenip paylaşılmasını sağlamaktır.

Öncelikle Çalıştay çıktılarının yer aldığı Çalıştay Sonuç Raporu hazırlanacak ve tüm katılımcılar ile Kasım ayı içerisinde paylaşılacaktır.

Daha sonra, yine Kasım ayı içerisinde Eskişehir Büyükşehir Belediyesi bünyesinde ilgili birimlerin temsilcilerinin yer alacağı ve projenin geliştirilmesi ve hayata geçirilmesi sürecini yönetecek bir çalışma grubu oluşturulacaktır.

Aralık ayı ilk haftalarında, çalışma grubuna danışmanlık yapması amacı ile ulusal ve yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları, tasarım ve inşaat profesyonelleri, gayrimenkul geliştirme firmaları, yatırımcılar, malzeme ve cihaz üreticileri, teknoloji firmaları, enerji verimliliği uzmanları, akademisyenler gibi çeşitli paydaşların temsil edildiği bir danışman grubu oluşturulacaktır.

Çalışma grubu, danışman grubunun yönlendirmesi ile çalıştay esnasında tartışılan politika olasılıklarını inceleyecek, ihtiyaçlar ve mevcut durumu değerlendirecek ve Aralık ayı sonunda Eskişehir için en uygun politika seçeneklerini belirleyerek 18 aylık bir iş planı hazırlayacaktır. Belirlenen politika seçeneğinin hayata geçirilebilmesi için detaylar çalışılacak ve uygulama yönergeleri hazırlanacak.

Ayrıca, Eskişehir Büyükşehir Belediyesi’nin sektöre ve diğer paydaşlara liderlik yaparak örnek teşkil etmesi amacıyla çalıştayda bildirilen görüşler ışığında pilot bir uygulama projesi geliştirilecektir.

Geliştirilecek politika seçeneği ve pilot projenin 2017 yılı başlarından itibaren hayata geçirilmesi planlanmaktadır.